Konie to piękne, dostojne zwierzęta. Jak się jednak okazuje, mogą one fascynować nie tylko ze względu na wygląd, ale także specyficzną budowę organizmu. Są wyjątkowe – różnią się od klasycznych ssaków, a nawet kręgowców pod różnymi względami. Jednym z częściej zadawanych pytań o funkcjonowanie koni, jest na przykład to czy konie wymiotują. Odpowiedź na to to pytanie skrywa za sobą wiele ważnych, ciekawych informacji o budowie tych zwierząt.
Właściciele koni muszą być uważni i starannie obserwować zachowanie swoich zwierząt. Konie to zwierzęta bardzo wrażliwe pod kątem zdrowotnym i istotne jest, aby posiadać odpowiednią wiedzę o budowie ich organizmu. Wówczas łatwiej będzie nam zdiagnozować potencjalną dolegliwość i stwierdzić czy konieczna jest interwencja weterynarza. Będziemy także wiedzieć jak zapobiegać powstawaniu kolek i innych problemów zdrowotnych.
Na początek postawmy przed sobą pytanie: czy konie wymiotują?
Okazuje się, że nie – konie, ze względu na specyficzną budowę swojego ciała, nie mają możliwości zwymiotować. Ta wiedza, wbrew pozorom, jest bardzo ważna. Gdy koń zje zbyt dużo pokarmu i jego żołądek niebezpiecznie się powiększy – występuje realne ryzyko nagłejśmierci. Jeśli nie zareagujemy odpowiednio szybko, żołądek może pęknąć i spowoduje śmierć konia.
Dlaczego tak się dzieje? Czy można temu zapobiec? Postaramy się wyjaśnić.
Budowa układu pokarmowego u konia
Naukowcy zaobserwowali umiejętność zwracania pokarmu niemal u każdego z kręgowców. Wymiotują ryby, płazy, gady, ptaki, a także część ssaków. Dlaczego konie tego nie potrafią? Przede wszystkim jest to niemożliwe ze względu na specyficzną budowę ciała koni.
Aby wyjaśnić, od czego jest zależna umiejętność zwracania pokarmu u koni, przeanalizujmy najpierw, jak to działa u człowieka. Wymiotowanie to gwałtowny wyrzut jedzenia zgromadzonego w żołądku, jednak ta czynność wymaga od organizmu wielu, ściśle skoordynowanych ruchów. Najpierw zamykają się nasze drogi oddechowe, a przepona podlega skurczeniu. Dzięki temu nasz organizm zyskuje lżejszy nacisk na przełyk oraz dolny zwieracz przełyku, który zwykle odpowiada za zapobieganie cofania się pokarmu. Potem występują nagłe, intensywne skurcze ścian brzucha, które są powodem silnego ucisku żołądka, a w następstwie rozpoczęcia wymiotów.
Pytanie, które teraz się pojawia. nie brzmi już „czy konie wymiotują”, ale – „dlaczego tego nie potrafią”? Przede wszystkim zwróćmy uwagę na to, jak silnie umięśnionymi są zwierzętami, nie pozostaje to bez wpływu na ich fizjologię. Na przykład, zwieracz dolny przełyku jest u koni stworzony z tak silnych mięśni, że jego rozluźnienie jest praktycznie niemożliwe. Kolejnym istotnym aspektem jest umiejscowienie samego przełyku w końskim organizmie. Jest on długi i łączy się z żołądkiem pod mniejszym kątem niż u ludzi lub innych ssaków. Kiedy żołądek konia jest przepełniony dużą ilością jedzenia lub gazami to uciska na dolny zwieracz, który jest przez to jeszcze szczelniej zamknięty. Ponadto umiejscowienie żołądka w organizmie konia, uniemożliwia ściśnięcie go poprzez mięśnie brzucha i wywołanie wymiotów.
Kontekst psychologiczny
Ciekawy w tym przypadku jest również kontekst psychologiczny. To czy konie wymiotują, jest także zależne od ich ścieżek neuronowych kontrolujących tę czynność. Jak się okazuje, ich odruch wymiotny jest bardzo słabo rozwinięty.
Dlaczego konie ewoluowały w ten sposób? Doktor medycyny weterynaryjnej, specjalizujący się w badaniu i leczeniu koni – Joe Bertone – w artykule dla Equus Magazine sugeruje, że może to wynikać z dawnego funkcjonowania koni. To zwierzęta, których organizm jest przysposobiony do życia na wypasie. Zawsze się dużo przemieszczały i jadły często, lecz w małych porcjach i różnych miejscach. Najprawdopodobniej mechanizm zatrzymania posiłku w żołądku był istotniejszy niż możliwość zwracania go. Dr. Bertone zwraca również uwagę na fakt, że u koni podczas galopu, jelita przesuwają się do przodu i do tyłu, co przypomina pracę tłoku. U innych zwierząt wywołałoby to wymioty – u koni nie.
Mój koń wymiotował – jak to możliwe? Czy konie wymiotują?
Część osób sceptycznie odnosi się do doniesień naukowych i twierdzi, że na własne oczy widziały wymiotującego konia. Nie jest to również odosobniony przypadek wśród zgłoszeń weterynaryjnych – zaniepokojeni zachowaniem zwierzęcia właściciele, dzwonią o radę do weterynarza. Czy taka sytuacja jest możliwa?
De facto – tak, mogliśmy widzieć konia zwracającego pokarm, jednak nie był to odruch wymiotny. Prawdopodobnie pokarm konia nie trafił jeszcze do żołądka, lecz zatrzymał się na poziomie przełyku i to z tamtego miejsca został zwrócony. Wymioty to działanie silnie związane z pracą mięśni, natomiast zwrócenie pożywienia znajdującego się w przełyku jest spowodowane jego zwiotczeniem.
Co jest przyczyną problemów żołądkowych u konia?
Koń jest zwierzęciem pięknym i wrażliwym, w związku z czym, często wymaga większej uwagi i pracy. Ewentualne zabiegi, leczenia muszą być wykonywane w sterylnych warunkach i bardzo precyzyjnie, bo ryzyko śmierci konia jest wysokie, w momencie gdy, o to nie dbamy. Czym jednak takie zabiegi mogą być spowodowane? O czym pamiętać i na co zwracać uwagę?
Nieprawidłowe karmienie konia może spowodować takie następstwa, jak:
- Kolka,
- Zapalenie otrzewnej.
Jest to zwykle spowodowane podawaniem pokarmu zbyt często lub w za dużych porcjach. Czasami przyczyną jest również źle dobrana pasza, np. silnie fermentująca. Żołądek konia mieści w sobie od dziewięciu do piętnastu litrów, przez co nie mogą przyjąć jednorazowo zbyt dużej ilości jedzenia. Konie powinny jeść często, ale w małych porcjach.
Jaką paszę wybrać?
Łatwo fermentujące pasze będą również bardzo niezdrowe dla końskich żołądków, ponieważ w organizmie zaczynają pęcznieć, a następnie napierać na ściany żołądka. Fermentacja pokarmu generuje powstawanie gazów, które rozciągają żołądek. Zwieracz dolny przełyku zaciska się wówczas jeszcze bardziej, a koń zaczyna odczuwać silny ból. Podobnie wygląda to w przypadku podania jednorazowo zbyt dużej ilości jedzenia.
Problemem może się również okazać podanie paszy, która jest zbyt sucha lub zbyt drobna. Pokarm konia pod żadnym pozorem nie może mieć również styczności z piachem lub innymi zanieczyszczeniami. Podanie takiej paszy może wywołać zatory w jelitach zwierzęcia. Ma na to również wpływ zbyt mała ilość wody podawana koniom.
Skutkiem takich nieprzemyślanych działań może być nie tylko silny ból, ale także zapalenie otrzewnej lub pęknięcie żołądka, a w następstwie bardzo szybka śmierć konia. Niestety, ze względu na specyficzną budowę fizjologiczną, koń nie może samemu sobie ulżyć poprzez zwymiotowanie nadmiaru pożywienia. Powinna zostać wówczas wprowadzona sonda do żołądka zwierzęcia, która pozwoli na upust jedzenia.
Wiemy już, czy konie wymiotują i ta wiedza powinna wzbudzić naszą u ważność związaną z planowaniem pożywienia dla koni. Pamiętajmy o tym, że zawsze lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Apelujemy abyście zwracali uwagę na to, co jest podajecie koniowi oraz w jakiej ilości. Pasza powinna być dobrej jakości, czysta i nie za drobna. Ważne jest też, aby zapewnić koniom odpowiednią ilość wody. Warto konia karmić często, ale w małych ilościach, tak aby żołądek był pełny, ale nie przepełniony.
