Czasami opiekunowie i hodowcy węży chcą wiedzieć, jak określić płeć swojego węża. Problem polega na tym, że ustalenie, czy wąż jest samcem czy samicą, nie jest tak proste, jak u wielu innych zwierząt. Na zewnątrz samice i samce wężów wyglądają podobnie. Jednak przy odrobinie doświadczenia istnieją sposoby na odróżnienie tych dwóch płci.
Poniższe metody określania płci węży powinny być wykonywane wyłącznie przez doświadczonych hodowców lub personel weterynaryjny. Jeśli jesteś początkującym opiekunem wężów i chcesz poznać płeć swojego węża, znajdź hodowcę gadów lub weterynarza, który zademonstruje Tobie te metody. Istnieje ryzyko zranienia węża, jeśli zostaną wykonane nieprawidłowo.
Określanie płci na podstawie cech zewnętrznych ogona
To najbezpieczniejsza metoda określania płci, jednak nie dająca 100% pewności.
Samce węży mają parę półprącia (hemipenisy) w kształcie rurek. Są to narządy kopulacyjne węża – dwa małe penisy, bezpiecznie ukryte w ogonie węża. Znajdują się one tuż pod kloaką (końcowy odcinek jelita), wzdłuż ogona po obu stronach linii środkowej węża. Ponieważ te narządy znajdują się wewnątrz samca, nie jest to oczywiste do zauważenia. Istnieją jednak widoczne wskazówki, że tam są. Możesz spojrzeć na kształt i długość ogona, aby pomóc rozszyfrować, czy Twój wąż to samiec.
Samce będą miały ogon grubszy i dłuższy niż ich żeńskie odpowiedniki. Ogon zwęża się również inaczej – zaczyna się jako grubszy, a następnie nagle zwęża się przy końcu. Samice węży mają ogólnie cieńszy i krótszy ogon, który zwęża się równomiernie.
Chociaż różnice mogą być dość zauważalne, gdy węże są obok siebie, trudniej jest określić płeć węża, jeśli nie masz samca i samicy do porównania. Dlatego, zamiast przyglądania się cechom ogona do dokładnej identyfikacji płci częściej stosuje się następujące metody:
Sondowanie
Sondowanie węża polega na włożeniu cienkiego metalowego pręta, zwanego sondą do testowania płci węży, do otworu kloacznego, gdy wąż nie śpi. Ta specjalna sonda może być wprowadzana dalej u samców, ponieważ mają one hemipenisy po obu stronach kloaki. Sonda opadnie w jedną z tych przestrzeni, które wskazują na czubek ogona.
Podczas sondowania samicy węża sonda nie wejdzie zbyt głęboko do otworu kloacznego. Dzieje się tak, ponieważ nie ma dla niego miejsca, gdy kierujesz sondę w stronę czubka ogona. Samice mają tylko małe przestrzenie dla gruczołów zapachowych.
Jeśli jest to samica, sonda opadnie średnio tylko o jedną do trzech łusek. Jeśli jest to samiec, opadnie średnio o dziewięć do piętnastu łusek. Stosując tę metodę, różnica między płciami jest dość wyraźna.
Sondowanie węża powinno być wykonywane tylko wtedy, gdy masz kogoś, kto trzyma węża nieruchomo. Sprawdź także, że masz sondę o odpowiedniej wielkości i upewnij się, że zrobisz to ostrożnie i poprawnie. Nie chcesz skrzywdzić swojego węża. Jeśli nie masz pewności, jak bezpiecznie wykonać tę procedurę, nie powinieneś jej próbować. Miej na uwadze, że nieodpowiednio przeprowadzone badanie może spowodować bezpłodność, oraz inne ciężkie schorzenia (ze śmiercią włącznie).
Podświetlanie i prześwietlanie
Ta metoda polegająca na prześwietleniu węża silnym źródłem światła. Najlepiej widać to u jasnych odmian kolorystycznych węży. U samic u nasady ogona widać tylko niewielkie zaciemnienie. U samców posiadających ukrwiony narząd kopulacyjny i gruczoły nasieniowe widać dość dobrze czerwoną kreskę.
Prześwietlenie promieniami rentgena może wykonać tylko lekarz weterynarii.
Uciskanie półprącia
Jeśli nie wiesz, na czym to polega, metoda ta może wydawać się niepokojąca. Technicznie oznacza to tymczasowe wysunięcie narządów kopulacyjnych, aby były widoczne poza ogonem. Należy delikatnym ruchem przesunąć palec w stronę kloaki (zaczynając 2-4 cm przed nią), z jednoczesnym uciskaniem ogona. Jeśli zostanie to zrobione poprawnie, wyskoczy półprącie.
Narządy samca to jasne, różowe lub czerwone półprącia. U samicy po wyciśnięciu widać tylko dwa małe czerwone punkty.
Ta metoda może być zwykle wykonywana tylko na młodych wężach i może spowodować wiele urazów, jeśli zostanie wykonana nieprawidłowo. Nie jest to preferowany sposób określania płci węża, ponieważ jest to trudne do wykonania. Ponadto możesz nie wiedzieć, czy po prostu nie byłeś w stanie wycisnąć półprącia, czy też wąż ich nie ma, bo jest samicą.
Wyciskanie to metoda sporna, uznana jako niebezpieczna. Stosuje ją jednak wielu hodowców, gdyż jest pewniejsza niż metoda określania na podstawie cech zewnętrznych. Najlepiej aby wykonywał ją weterynarz, lub doświadczona w tym zakresie osoba. Nie należy wyciskać węży, które przekroczyły wiek 6 miesięcy.
Ultrasonografia
Bez wątpienia USG to najbardziej niezawodny sposób ustalenia płci węża. USG jest przydatne nie tylko w określaniu płci węża, ta procedura pozwala weterynarzom sprawdzić, czy u samicy węża rozwijają się zarodki. W takim przypadku USG pozwoli im również zobaczyć, jak daleko się znajdują. Ta informacja jest również cenna dla hodowców – dzięki temu mogą określić optymalny czas rozpoczęcia procesu krycia.
